Schrijf eens een keer iets over taal, raadde vriendin M. me onlangs aan. Dat laat ik me geen twee keer zeggen. Natuurlijk doe ik het al, zo tussen neus en lippen door in deze stukjes, maar nu dan een hele column gewijd aan taal! Stukjes is trouwens een woord dat ik van haar niet mag gebruiken, want stukjes zijn puzzelstukjes en stukjes chocola. En geen tekststukjes. Maar ik doe het lekker toch.
En ik weet al precies waar dit eerste taalpraatje over gaat. Over het nog altijd veel te ingewikkelde taalgebruik van de overheid. Inderdaad: ‘nog altijd’, want er zijn bakken met geld geïnvesteerd in pogingen ambtenaren begrijpelijker te laten schrijven. Afgelopen zes jaar heb ik dicht bij het vuur gezeten. Bij VROM volgde de ene schrijfwijzer na de andere en van de Nederlandse Taalunie kregen we zelfs een boekje met schrijftips voor ambtenaren: ‘Hopende u hiermede van dienst te zijn’. Het was goed bedoeld, en zeker geen weggegooid geld. Maar als ik vandaag de dag een beetje rondneus op www.rijksoverheid.nl wordt het me toch droef te moede. Op deze website staan de nieuwsberichten van de gehele rijksoverheid. Het Rijk doet er veel aan om hoog te scoren in de zoekmachines, dus dan zou je ook verwachten dat ze het taalgebruik op de gemiddelde bezoeker afstemmen. Maar niets is minder waar.
‘Ombuiging passend onderwijs en langstudeerders getemporiseerd’
Ja, lees het nog maar eens! Wat stáát hier?
Dit is de kop van het meest recente nieuwsbericht van het ministerie van Onderwijs. Onderwijs nota bene!
Ombuiging?
Getemporiseerd?
Snapt de gemiddelde Nederlander wat hier staat? Nee, zeer zeker niet! Snapt de gemiddelde hoger opgeleide wat hier staat? Nee, zelfs die niet! Verderop in het bericht wordt een en ander dan toegelicht, maar ook daar smijt de auteur nog volop met jargon: efficiencykorting, incidentele ruimte, middelen voor prijsbijstelling en ga zo maar door. De ene hap lucht na de andere. Dat ligt zwaar op de maag, kan ik zeggen.
Bovenstaand voorbeeld staat niet op zichzelf. Het ministerie van Economische Zaken kopte onlangs met ‘Economisch banden met Duitsland aangehaald’, naar aanleiding van het recente staatsbezoek van de koningin aan Duitsland. Met de kop is niks mis. Maar lees dan verder. Behalve dat de tekst haastig geschreven is met veel herhalingen, stikt het weer van jargon. Minister Verhagen had geen gesprek met zijn Duitse collega, maar een bilaterale ontmoeting. Vervolgens namen zij niet deel aan een discussie met het bedrijfsleven, maar hadden een rondetafelsessie. En een octrooiverlening, die ook ter sprake kwam, moet in de toekomst niet zomaar goedkoper worden, maar qua kosten goedkoper. Een nieuwe koekenpan vol gebakken lucht.
Vierkantekilometertaal, stellen de makers van het grappige boekje ‘Zullen we zwaluwstaarten?’, een verzameling staaltjes van ambtelijke wartaal. En ze geven tips voor alternatieven. Ik heb een beter idee. Alle artikelen op www.rijksoverheid.nl kun je eenvoudig delen via Twitter, LinkedIn, Hyves en Facebook (kijk maar onderaan bij elk bericht). Het Rijk voegt hier gewoon, in navolging van de Vind ik leuk-knop op Facebook, twee eigen stemknoppen aan toe: Begrijp ik en Begrijp ik geen snars van.
Elke dag stemrecht. Reken maar dat wij ons zullen laten horen!
Haagse praatjes 
Hoi San,
interessant stukje. Ik ben het met je eens dat de taal bij de overheid zo gekunsteld is, dat ik vermoed dat zelfs de ambtenaren niet weten waar ze het over hebben na één keer lezen. (Ik heb altijd de indruk gehad dat er meer achter zat bij he gebruik van jargon, zo iets van joh, welkom bij ons kent ons. Kijk ons even belangrijk zijn)Een toegankelijkere webpage? Uitstekend plan, maar wie gaat er voor zijn lol even op de webpage van de overheid surfen?
Veel succes met je blog, ik lees het altijd met veel plezier!
Leuk stukje!
Hoi Sandra,
Goed stukje! Misschien wordt het tijd dat de Overheid in de serie ‘For Dummy’s’ Ambtenarentaal gaan uitbrengen die jij vervolgens weer kan vertalen in boeken als: ‘Ambenarentaal verklaard!’ Of ‘Ambtenaren en hun Taalgebruik’. Of ‘De Ambtenaar verklaard’, ‘Begrijpend lezen voor de Ambtenaar-maagd. Etcetera.
Hoeft niet enkel onbegrijpelijk te zijn of te liggen aan de overheid, maar wat te denken van simpele woorden als “etentje” en “diner”? Volgens Van Dale is het min of meer feestelijke gezamenlijke maaltijd c.q. uitgebreide en feestelijke avondmaaltijd. Het verschil “min of meer” c.q. “uitgebreide” voelt men enkel in de keuken en later in de digestie van de gasten! De overeenkomsten spreken zich duidelijk uit: feestelijk en maaltijd.
Dat de rechterlijke macht de zaak niet eens positief benaderd – wellicht scheelt dat enige wraakacties en wat meer vrolijk gezichten op de nieuwsuitzendingen en alle herhalingen daar weer van =-)
“All the same” in goed nederlands, weer een leuk en duidelijk stukje Sandra.